مولانا غلام محمد گرامي
سنڌ جي ھڪ وڏي اديب، صحافي ۽ دانشور مولانا غلام محمد گرامي 30 ڊسمبر 1920ع تي جاڙو خان لغاري جي گهر ۾ ميھڙ ضلعي دادوءَ ۾ جنم ورتو ، ھن پرائمري تعليم ميھڙ مان حاصل ڪئي، ان کان پوءِ هن باقاعدہ ڪا تعليم حاصل نه ڪئي، پر پنھنجي ذھانت جي ڪري کيس عربي ۽ فارسيءَ تي دسترس حاصل ھئي، مولانا غلام محمد گرامي پنهنجي شوق سان سنڌي ٻوليءَ سان گڏوگڏ عربي، فارسي ۽ اردو زبانن ۾ ايتري ته مھارت حاصل ڪئي جو کيس مختلف تعليمي ادارن ۾ لئنگئيج ٽيچر مقرر ڪيو ويو، ھي ڪيترين اخبارن، رسالن سان لاڳاپيل رهيو، انھن ۾ ھلال پاڪستان، روزنامہ عبرت، آفتاب، عرفان لطیف، پاسبان، الزمان ۽ ترجمان شامل آهن، 1955ع ۾ سنڌي ادبي بورڊ جي رسالي مھراڻ جو ايڊيٽر مقرر ڪيو ويو، غلام محمد گرامي لاتعداد ڪتابن جو مصنف ھو، جن مان 'اللہ جو وجود'، 'رفیق حیات'، 'ڪليات بلبل' (ترتیب)، 'دیوان بلبل' (ترتیب)، 'اساں جو پیارو دین'، 'پاڪ جمھوريت'، اسلامي تاریخي ڪھاڻيون'، 'مزاحیات'، 'مشرقي شاعري جا فنی قَدر ۽ رجحانات' ۽ 'مسلمان ۽ سائنس' قابل ذڪر آهن، مولانا غلام محمد گرامي موسيقي جو به وڏو ڄاڻو هو، ھن موسيقي جي باري ۾ به تمام گهڻو لکيو، سندس پسند جو فنڪار استاد منظور علي خان ھو، گرامي صاحب ڪيترن ئي ادبي ۽ اشاعتي ادارن جو ميمبر رهيو، جن ۾ صوفياء سنڌ، سنڌي ادبي انجمن، بزم طالب المولیٰ، سنڌ ادبي سنگت، سنڌي ٻوليءَ سوسائٽي وغیرہ شامل آهن، مختلف بزرگن جي عرس تي ٿيندڙ ادبي ڪانفرنس جو رواج به گرامي وڌو، ھن ڪيترائي نالا سنڌي ادب ۾ متعارف ڪرايا، جن ۾ تنویر عباسي، استاد بخاري، ظفر حسن، تاج بلوچ، نفیس احمد ناشاد، اسحاق راهي، وغیرہ شامل آهن، ھن 15 سيپٽمبر 1976ع تي وفات ڪئي..
سنڌ جي ھڪ وڏي اديب، صحافي ۽ دانشور مولانا غلام محمد گرامي 30 ڊسمبر 1920ع تي جاڙو خان لغاري جي گهر ۾ ميھڙ ضلعي دادوءَ ۾ جنم ورتو ، ھن پرائمري تعليم ميھڙ مان حاصل ڪئي، ان کان پوءِ هن باقاعدہ ڪا تعليم حاصل نه ڪئي، پر پنھنجي ذھانت جي ڪري کيس عربي ۽ فارسيءَ تي دسترس حاصل ھئي، مولانا غلام محمد گرامي پنهنجي شوق سان سنڌي ٻوليءَ سان گڏوگڏ عربي، فارسي ۽ اردو زبانن ۾ ايتري ته مھارت حاصل ڪئي جو کيس مختلف تعليمي ادارن ۾ لئنگئيج ٽيچر مقرر ڪيو ويو، ھي ڪيترين اخبارن، رسالن سان لاڳاپيل رهيو، انھن ۾ ھلال پاڪستان، روزنامہ عبرت، آفتاب، عرفان لطیف، پاسبان، الزمان ۽ ترجمان شامل آهن، 1955ع ۾ سنڌي ادبي بورڊ جي رسالي مھراڻ جو ايڊيٽر مقرر ڪيو ويو، غلام محمد گرامي لاتعداد ڪتابن جو مصنف ھو، جن مان 'اللہ جو وجود'، 'رفیق حیات'، 'ڪليات بلبل' (ترتیب)، 'دیوان بلبل' (ترتیب)، 'اساں جو پیارو دین'، 'پاڪ جمھوريت'، اسلامي تاریخي ڪھاڻيون'، 'مزاحیات'، 'مشرقي شاعري جا فنی قَدر ۽ رجحانات' ۽ 'مسلمان ۽ سائنس' قابل ذڪر آهن، مولانا غلام محمد گرامي موسيقي جو به وڏو ڄاڻو هو، ھن موسيقي جي باري ۾ به تمام گهڻو لکيو، سندس پسند جو فنڪار استاد منظور علي خان ھو، گرامي صاحب ڪيترن ئي ادبي ۽ اشاعتي ادارن جو ميمبر رهيو، جن ۾ صوفياء سنڌ، سنڌي ادبي انجمن، بزم طالب المولیٰ، سنڌ ادبي سنگت، سنڌي ٻوليءَ سوسائٽي وغیرہ شامل آهن، مختلف بزرگن جي عرس تي ٿيندڙ ادبي ڪانفرنس جو رواج به گرامي وڌو، ھن ڪيترائي نالا سنڌي ادب ۾ متعارف ڪرايا، جن ۾ تنویر عباسي، استاد بخاري، ظفر حسن، تاج بلوچ، نفیس احمد ناشاد، اسحاق راهي، وغیرہ شامل آهن، ھن 15 سيپٽمبر 1976ع تي وفات ڪئي.. 
