“حال پريان نال مصداق گل حيات وس پڳي تحقيقي اوسر لاءِ دوستن جي مدد ڪئي آھي“.
اڄ گل حيات جي رڪارڊ کي ڏسندي ھڪ رجسٽر نظر مان گذريو جنهن جو عنوان آھي “ مطالعي لاءِ ڏنل ڪتابن جو رجسٽر“ .ھن رجسٽر ۾ اھي تفصيل ڏنل آھن تہ ڪنهن ڪنهن کي ڪھڙا ڪتاب مطالعي لاءِ ڏنا ويا. ھن رجسٽر ۾ ٽن قسمن جي پڙھندڙن جا نالا ڏنل آھن. ھڪڙا اھي جيڪي تر جا آھن جيڪي ھڪ اڌ ڏينهن لاءِ ڪو ڪتاب يا رسالو کڻي وڃن ٿا ۽ پوءِ پڙھي واپس ڪن ٿا. ٻئي قسم جا پڙھندڙ اھي آھن جيڪي ڪنهن نہ ڪنهن موضوع تي ايم فل يا پي ايڇ ڊي ڪن ٿا ۽ اھي گل حيات مان مطالعي لاءِ ڪتاب کڻي وڃن ٿا ۽ ٽيان وري سنجيده قسم جا ليکڪ، محقق ۽ صحافي آھن جيڪي پنهنجي پسند جي ڪنهن موضوع تي گل حيات جي مواد ۽ ڪتابن جو استفادو ڪن ٿا
.جيڪڏھن ڪن مکيہ مطالعي ڪندڙ ماڻھن جي نالن جو وچور ٺاھبو تہ اھو ھن ريت ٿيندو: زيب علي ساريو( باڊھہ) انيس جتوئي( حيدر بخش جتوئي تي تحقيق ڪندڙ) عبدالرزاق سومرو( پي ايڇ ڊي ڪندڙ)، امداد حسين سھتو(پي ايڇ ڊي ڪندڙ)، سارنگ ماڇي(وڪڙو)، موھن لال(ايم فل جو شاگرد)، نظير انور( ايم فل جي شاگردياڻي)، مختيار سمون( ايم فل جو شاگرد)، احسان دانش(پي ايڇ ڊي جو شاگرد)،مول چند کيٽپال (ڪنڌ ڪوٽ)، اقرار پيرزادو(ٻلھڙيجي)، صابر ھيسباڻي ( ڪوٽ مرزا ڪالو)، سورھيہ سنڌي (باقراڻي)، سڪندر ھليو ( نئين گڏ)، سيد حاڪم علي شاھہ ( ناميارو آرڪيالاجسٽ)،مدد علي سنڌي (ناميارو صحافي ۽ ليکڪ)، قاضي آصف ( ناميارو صحافي)، عاشق علي سولنگي( ايم فل جو شاگرد)، صاحب خان چنو( پي ايڇ ڊي جو شاگرد)، نياز آريجو( اڄ ڪلھہ سنڌ يونيورسٽي جو استاد)،ڊاڪٽر مولابخش ڪلھوڙو( لاڙڪاڻي جو نالي وارو صحافي)، بدرالدين اڄڻ( پي ايڇ ڊي جو شاگرد)،ڪامريڊ ھدايت منگي( مشھور صحافي)، مولانا محمد ادريس سومرو( پي ايڇ ڊي جو شاگرد)، عبداللطيف ٻگھيو( مشھور سياسي ڪارڪن)، مسعود انصاري( مشھور صحافي)، زاھد علي ميمڻ( قائد اعظم يونيورسٽي جو شاگرد)، ھري موٽواڻي، عبدالحميد ڀٽو ( مشھور ثقافتي اڳواڻ)،ڊاڪٽر ذوالفقار علي سيال (پي ايڇ ڊي جو شاگرد) وغيره.
رجسٽر جي ڪالم مان خبر پوي ٿي تہ اڪثر محسنن ۽ مھربانن مطالعي لاءِ ورتل ڪتاب واپس ڪيا آھن ليڪن لڳ ڀڳ اڌ جيترن ڪتاب واپس نہ ڪيا آھن. ڪتاب پڙھڻ لاءِ ھوندا آھن ۽ انهن کي لائبرري ۾ ئي ھجڻ گھرجي تہ جيئن ٻين پڙھندڙن کي بہ انهن منجهان استفادي ڪرڻ جو موقعو ملي. گل حيات وس پڳي تحقيق ۽ لکڻ پڙھڻ جي عمل کي ترقي وٺرائڻ لاءِ پنهنجن ذريعن ۽ وسيلن کي گوڏن ھيٺان لڪائڻ بدران ماروئڙن تائين پھچائڻ جي ڪوشش ڪئي آھي جنهن ڳالھہ تي اسان کي فخر رھندو.
جيڪڏھن اوھان اسان جي ويب سائيٽ تي بابا سائين جي پرو فائيل کي نظر مان ڪڍندا تہ اوھان کي ھڪ طويل ترين ڪتابن ۽ ٿيسز جي لسٽ ملندي جن ۾ ليکڪن ۽ محققن بابا جو نالو وٺي مواد ۽ معلومات فراھم ڪرڻ تي شڪريو ادا ڪيو آھي. جڳ مشھور شخصيت مرحوم جي الانا “ فور ڪلاسيڪل پوئيٽس آف سنڌ“ ۽ پنهنجن ٻين ڪتابن ۾ بابا سائين جو اھڙو ذڪر ڪيو آھي. محمد ھاشم لغاريءَ وڏو قلمي ڪارنامو سرانجام ڏئي رئيس غلام محمد ڀرڳڙي تي ھڪ ضخيم ڪتاب لکيو جنهن ۾ پڻ ھن بابا سائين طرفان مليل مدد جو شڪريو ادا ڪيو آھي .
اي ميلن ذريعي بابا سائين سنڌ،پاڪستان ۽ ٻين ملڪن ۾ رھندڙ محققن جي پڻ وڏي مدد ڪئي آھي. انهي جا جيڪڏھن مان ويھي تفصيل ٻڌايان تہ اھڙين اي ميلن جو ايترو تہ وڏو تعداد آھي جنهن تي الڳ پوسٽ لکي سگھجي ٿي.(ممتاز پٺاڻ)
