(تو بن جاني! هيءَ جهان)
”اسان جي معاشري ۾ مخالفت جو مسئلو“
ڊاڪٽر در محمد پٺاڻ
اسان جي معاشري ۾ اڪثر لکيا پڙهيا اهو چوندا ۽ سمجهندا آهن ته جيڪڏهن معاشري جي طول و عرض ۾ ڪنهن ماڻهوءَ جي مخالفت ۾ واءُ گهلي ٿي ته اهو ڪو سٺو ماڻهو ڪونهي، ڇو ته عوام الله جو نغارو ٿيندو آهي ۽ گهڻن ماڻهن جون زبانون ملي سچ جو آواز آلاپينديون آهن.
پر تاريخ جي پسمنظر ۾ ڏٺو وڃي ته اسان جي اهڙيءَ سوچ ۾ گهڻا جهول نظر ايندا. تاريخ ته اهو ٻڌائي ٿي ته اڪثر ڪري ٿورائي وارا ماڻهون حق ۽ سچ تي هوندا آهن ۽ گهڻائيءَ وارا ظلم ۽ زيادتين جا نت نوان رڪارڊ قائم ڪندا آهن. سقراط کان وٺي امامن جي امام حضرت حسين سان ٿورن ماڻهن ساٿ ڏنو. منصور ۽ سرمد ٿورائيءَ ۾ هئا. ان ڪري اها ڪسوٽي بڻائي نه ٿي سگهجي ته جنهن جي گهڻي مخالفت آهي، اهو ڪو غلطي تي آهي. رهيو سوال ته عوام الله جو نغارو آهي يا نه؟ ان لاءِ هيءُ چوڻ ئي ڪافي آهي ته عوام قوت آهي ۽ سچ آهي ان ۾ ڪو به شڪ ڪونهي. واقعي عوام الله جو نغارو ٿيندو آهي، پر جڏهن الله جي نغاري ٿيڻ بدران ڪنهن گروهه، پارٽي يا ڌر جو نعرو بڻجي پئي ته هن کان رب جي نغاري هئڻ واري حيثيت ختم ٿي وڃي ٿي. عوام ڳالهائيندو آهي، پر مقصدي ماڻهن ۽ اڳواڻن جيان وڏي واڪ نه ڳالهائيندو آهي. هن مِٺي به ماٺ ۽ مُٺي به ماٺ ڪري پئي گذاريو آهي. سندس دل ۾ درد ته هزارين هوندا آهن، پر اسان جي ويجهڙائي واري تاريخ ۾ عوام درد دل ۾ رکي به دانهن زبان تي نه آندي آهي. جيڪڏهن انهن دردن جون دانهون اسان جا اڳواڻ، هادي ۽ رهبر ٻڌي سگهن ها، يا خود عوام اهو آواز اٿاري سگهي ها ته هوند حالتون اهي نه هجن ها، جن اسان کي بي پاڙيءَ ول جيان وڪوڙي ڇڏيو آهي ۽ اسان جو رت ست چوسي رهيون آهن.
مغربي جمهوريت جو بنياد گهڻائيءَ تي رکيل آهي. اسان جي ملڪ ۾ رائج جمهوريت به ان تي قائم آهي ته جيڪو گهڻا ووٽ کڻي، اهو عوام جو نمائندو آهي. پر اسان جي جمهوري تاريخ ٻڌائي ٿي ته ڌانڌلي ڪرڻ ئي ڪيترن سياستدانن جو سياسي دين ايمان رهيو آهي. ايڪڙ ٻيڪڙ شفاف چونڊن کانسواءِ باقي چونڊون ڌانڌليءَ جو ئي نتيجو رهيون آهن. هاڻي جيڪڏهن ڪو سياستدان ڌانڌليءَ ذريعي اقتدار ۾ اچي ٿو ته اهو ڪهڙي منهن سان پاڻ کي ”عوامي نمائندو“ چئي سگهي ٿو. هن رنگ ۽ ڍنگ ۾ ڪير ٿو مڃي ته عوام طاقت جو سرچشمو آهي. انهيءَ عظيم قوت ۽ طاقت جي سرچشمي کي ذاتين پاتين، دين ڌرم ۽ ٻين سبز باغن ذريعي وائڙو ڪري، سندس هٿن مان اقتدار ۽ اختيار جي قوت کسي وڃي ٿي، ان ڪري عوام ڀلي ٻين ملڪن ۾ طاقت جو سرچشمو ڇو نه هجي، پر اسان جي سياست ان کي دوکي ڏيڻ ۽ ڏٽي ۾ رکڻ کان مٿي سمجهيو ئي ڪو نه آهي. ان ڪري حاصل مطلب اهو ٿيو ته عوام الله جو نغارو آهي، پر ان کي نعرو بڻايو آهي. انهيءَ صورت ۾، بلڪه نعري بازي واري صورت ۾ جيڪڏهن گهڻا ماڻهو ڪنهن کي برو سمجهن ٿا ته اهو ڪنهن به صورت ۾ برو ڪونهي. ان ڪري هيءُ سمجهڻ ته جيڪڏهن گهڻا ماڻهو ڪنهن جي مخالفت ڪن ٿا ته اهو ماڻهو برو هوندو، ڇو ته اهو الله جي نغاري جو آواز نه پر مفاد پرستن جي نعري جو آواز آهي.
حقيقت اها آهي ته ”مخالفت“ ۽ ”موت“ بابت اسان ماڻهن جا ويچار ئي منفي رخ ڏانهن موڙي ڇڏيا آهن. ان ڪري موت جي ڊپ اسان کان زندگيءَ جون خوشيون کسي ڇڏيون آهن ۽ مخالفت اسان کان ڪنڌ کڻي هلڻ جي سگهه کسي ورتي آهي. حضرت نوح نبي هئو. پر سندس ونيءَ ۽ اولاد هن جي شديد مخالفت ڪئي، انهيءَ مخالفت سندس رتبي، مقصد ۽ ڪم تي ڪو به اثر ڪو نه وڌو. الله پاڪ مسلمانن لاءِ اهڙا واقعا فقط ڳالهين ٻڌائڻ طور بيان ڪو نه ڪيا آهن، ليڪن اهو احساس ڏيڻ فرمايو آهي ته جيڪڏهن ڪنهن جا مٽ مائٽ به سندس مخالف آهن ته ڪا اربعا خطا ڪا نه ٿي. ان مخالفت جي ڪسوٽيءَ تي ڪنهن جي شخصيت ۽ حيثيت جي نفي نه ٿي ڪري سگهجي. گهر جي مخالفت هجي يا شهر جي مخالفت، اها بي معنيٰ آهي. جيڪڏهن ماڻهو حق ۽ سچ تي آهي ۽ پوءِ کڻي ڇو نه اقليت ۾ هجي يا اڪيلو هجي.
