گل حيات ۾ موجود سال 1986 ۾ مرزا سڪندر علي بيگ جو ڪتاب ” سنڌيءَ جو عروض“ علم العروض قديم عربي اشعار جي علم اوزارن جو اصطلاحي نالو آھي.ڪڏھن ڪڏھن ائين بہ آھي تہ علم العروض ۽ علم الشعر ٻئي علم نظم اشعار جي مفھوم،علم العروض ۾ نہ فقط علم اوزارن جا اشعار شامل ٿين ٿا بلڪ علم قوافي بہ ليڪن بالعموم علم القوافي کي جدا علم سمجهيو وڃي ٿو.عروض ھڪ مثل درياھ جي آھي جنهن تان عبور حاصل ڪرڻ عروضين جو ئي ڪم آھي.انهيءَ درياھ ۾ ڪيتريون ئي موجون آھن.بحرن جو استخراج،انهن جا تغميرات،زحافن جا گوناگون تصرفات وغيره.ھن مختصر ڪتاب ۾ چند خصوصيتون ھي آھن يعني اھي بحر ڏنل آھن جي اھل سنڌ جي مذاق موافق ۽ سنڌي شاعري جي سرزمين تي جاري ۽ ساري آھن جنهن ڪري ڪتاب جو نالو پڻ سنڌيءَ جو عروض رکيو ويو آھي ۽ ھر بحر کي نمبر ڏنو ويو آھي تہ جيئن مختلف ٻين بحرن سان مخلوط نہ ٿين.سڀ کان پھرين عربيءَ جو علم عروض جنهن استخراج ڪيو تنهن جو نالو خليل ابن احمد بصري آھي.ھي اھڙو تہ ھوشيار ۽ ذھين ھو جو ھن سمورا حروف تھجي ھڪ شعر ۾ منضبط ڪيا جيڪي بحر بسيط ۾ آھن.
(ممتاز پٺاڻ)
