“ آزاديءَ جا سپاھي ۽ اڳواڻ“ ( بابا سائين جي نوٽس مان.)
مون پئي سدائين چيو ۽ لکيو آھي تہ منهنجي والد اھڙن موضوعن تي ڪم ڪيو آھي ۽ مواد گڏ ڪيو آھي جيڪي ڪيترن جي وھم گمان ۾ڪو نہ آھن.مثال طور مون ڪيترائي اھڙا عنوان اوھان سان پئي شيئر ڪيا آھن.اڄ مان تحريڪ آزادي سان لاڳاپيل سنڌ جي سپاھين واري موضوع تي ٻہ اکر لکي رھيو آھيان.
پاڪستان جي موجوده سياسي پس منظر ۾ سنڌ سان پنهنجن توڙي پراون گھڻيون زيادتيون ڪيون آھن . ڪي اسان جا دين- ڀائي چون ٿا تہ ملڪ انهن ٺاھيو هنن کي ڪن سنڌي حلقن طرفان سٺو جواب تہ ملي ٿو پر اھو ڪيس جي حيثيت ۾ ڪنهن محقق دنيا آڏو شاھدين سميت پيش نہ ڪيو آھي.
اوھان جيڪڏھن اسان جي ويب سائيٽ تي ويندا تہ اتي اوھان کي فريڊم فائيٽرز جي لسٽ ملندي جيڪا ھزارن نالن تي مشتمل آھي.انھيءَ لسٽ ۾ تحريڪ آزادي جي سپاھيءَ جو نالو سندس ڳوٺ جي نشاندهي جنهن پارٽي ۾ ھيو ان جو نالو وغيره ڏنل ملندو. انھي لسٽ تي نظر وجهندڙ ھر ماڻھون کي پنهنجي ڳوٺ يا تر جي ڪنهن نہ ڪنهن آزادي جي سپاھي جو نالو پڙھڻ لاءِ ضرور ملندو.بابا جو اھو ڪم ڪيترن ئي اخبارن رسالن جي ورق گرداني جو نتيجو آھي. مان عرض ڪري چڪو آھيان تہ انگريزن جي دور ۾ 45 سياسي پارٽيون ۽ پريشر گروپ ھيا جن سڌي ۽ اڻ سڌي طرح آزادي جي تحريڪ ۾ حصو ورتو انهن سمورن جي عھديدارن ۽ ميمبرن جا نالا اوھان کي ھن لسٽ ۾ ملندا. بابا سائين جو ڪم سنڌ جي وڏي وڪالت ڪرڻ برابر آھي ۽ انھن ماڻھن لاءِ جواب آھي تہ سنڌين تحريڪ آزادي ۾ نالي ماتر حصو ورتو جڏھن تہ حقيقت ان جي برعڪس آھي.سنڌ تي 1843 ۾ قبضو ٿيو .ٿورن سالن کانپوءِ 1857 ۾ جيڪا عوام طرفان ٻين پرڳڻن ۽ صوبن ۾ آزادئ جي جنگ وڙھي وئي تہ سنڌ ان ۾ لاجواب حصو ورتو ۽ ھتان جي ماڻھن کي ڪاري پاڻي جي سزا ملي. انھي آزادي جي تحريڪ کان اڳ سنڌ ۾ ڪيترن ھنڌن تي انگريز حڪومت جي آفيسن تي ماڻھن مصلح حملا پڻ ڪيا.1905 ۾ ھندستان جي مسلمانن جو جيڪو وفد ھندستان جي وائسراءِ سان مليو ان جي اڳواڻي سر آغا خان ڪئي جيڪو ڪراچي ۾ ڄائو ۽ ولادت جي حساب سان سنڌي ھيو. ان کان پوءِ1906 ۾ آل انڊيا مسلم ليگ ٺھي تہ ان جو باني صدر بہ ساڳو ئي سر آغا خان ٿيو. تنهن کان پوءِ مسلم ليگ جي اڳواڻي قائداعظم ڪئي جيڪو سنڌي ھيو ۽ جھرڪن ۾ ڄائو.ان کان پوءِ 1938 ۾ جڏھن سنڌ ۾ صوبائي مسلم ليگ ڪانفرنس ٿي تہ شيخ عبدالمجيد سنڌي آزادي جي ٺھراءَ پيش ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي جنهن کي وقتي طور تي مھمل ڪيو ويو پر 1940 ۾ ان کي لاھور واري ٺھراءَ جي صورت ڏني وئي. 1943 ۾ سائين جي ايم سيد سنڌ اسيمبليءَ کان پاڪستان ۾ شامل ٿيڻ ۽ آزادي حاصل ڪرڻ وارو ٺھراءُ پاس ڪرايو. اھي شاھديون ڪافي آھن تہ اسان دنيا کي ٻڌائي سگھون تہ سنڌ آزادي جا سپاھي نہ پر آزديءَ جا اڳواڻ پئدا ڪيا آھن. تحريڪ آزادي جي انهن اڳواڻن ۽ ڪارڪنن جي جيڪا بابا سائين لسٽ ٺاھي آھي اھا پڻ ھڪ وڏي شاھدي برابر آھي. بابا فقط لسٽ ڪانہ ٺاھي آھي پر انهن جا احوال ۽ فوٽو پڻ گڏ ڪرڻ شروع ڪيا آھن، جيڪي گل حيات ۾ موجود آھن. (ممتاز پٺاڻ)
