ممتاز علي پٺاڻ.
“ممبئي ليجسليٽو ڪائونسل جا سنڌي ميمبر."
اڍائي سالن کان روزانو هڪ پوسٽ لکي گل حيات جي ميڙيءَ چونڊيءَ بابت سنگت کي با خبر ڪندو آيو آھيان. هڪ اڪيلي ماڻهونءَ (ڊاڪٽر در محمد پٺاڻ) سنڌ جي تاريخ تي ايترو تہ ناياب مواد گڏ ڪيو آھي جو مون کي اهو ٻڌائيندي اڃا کوڙ سال لڳندا. اڳ ۾ جيڪو فائيل ملندو هو, ان مان مواد پڙھي پوسٽ لکندو رهيو آھيان. پر هاڻ ان ۾ هڪ نواڻ پيدا ڪئي اٿم. پهريون ڏسندو آھيان تہ "واقعاتي تاريخ" لکندي, بابا ان ۾ جيڪڏهن ڪا اڻ پڙھيل ۽ اڻ ٻڌل ڳالھ ڪري ٿو تہ اهو موضوع کڻي مان پوسٽ لکي وٺندو آھيان. اڄ بابا 1936 جو واقعو بيان ڪندي لکيو آھي تہ 16 مارچ تي ممبئي ڪائونسل جي سنڌي ميمبرن کي ممبئي ليجسليٽو ڪائونسل جي صدر الودائي پارٽي ڏني. ڇو تہ سنڌ هڪ الڳ صوبو بڻجي چڪو هو. ان ڪري سنڌي ماڻھون اڳتي ممبئي ڪائونسل جا ميمبر ٿيڻا ڪونہ هئا. مان حوالي طور ڏنل انھيءَ واقعي بابت وڌيڪ معلومات فراهم ڪريان ٿو.
1861 واري انڊين ڪائونسلس ايڪٽ مطابق ممبئي ليجسليٽو ڪائونسل قائم ڪئي وئي هئي. 1892 ۾ ڪائونسل جي ميمبرن جو تعداد وڌايو ويو. ان تي ڪراچيءَ جي چيمبر آف ڪامرس, زميندارن, ڊسٽرڪٽ ڪائونسلن ۽ ميونسپالٽين کي هڪ هڪ ميمبر چونڊي موڪلڻ جو اختيار مليو. وري جڏهن 1919 وارا آئيني سڌارا لاڳو ڪيا ويا تہ بہ وري ميمبرن جو تعداد وڌايو ويو. سنڌ مان ڪيترن سياستدانن کي هن ڪائونسل جي ميمبر ٿيڻ جو موقعو مليو. اها لسٽ آئون هتي شيئر ڪريان ٿو. نالا الف بي وار انگريزيءَ ۾ لکيل آهن ۽ بريڪيٽ ۾ ميمبر ٿيڻ/رهڻ جو سال ڏنو اٿم.
Abdul Hamid Khan (1920)
Abdul Wahid Shah (1920)
Ahmed Khan Saburgar (1920)
Ali Akbar Hussan Ali (1920)
Allah Bux Soomro(1926, 1928,1929,1936,1938)
B.G. Pahalajani (1921,1922, 1923, 1924, 1925, 1926)
Bechar N.A (1927, 1928, 1929)
Bhai Shewakram Gaganmal (1920)
Bhargri Jan Muhammad (1920, 1921)
Bhojising Gurdinmal (1920, 1926)
Bhutto Shah Nawaz (1920, 1921, 1922, 1923, 1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929, 1934, 1935, 1936)
Bijarani Sher Muhammad (1921, 1924, 1925, 1926, 1927)
Bozdar Kaisar Khan (1921)
Burgri J.M (1923, 1926, 1927)
Clayton (1921)
D.B Adwani (1924, 1925, 1925, 1926)
Depchand Tejbhandas Ojha (1922, 1923)
Dhahmal Lilaram (1935)
Dhani Bux Jatoi (1920)
Diwan Bahadur Esarsing Tolasing (1936)
Diwan Bahadur Heranand Khemsing (1936)
F. Clayton (1924)
Fakir Bux (19200
G.H Raschen (1936)
G.W Bhurgri (1924, 1928, 1929)
GhanKhan Muhammad Panah (1920, 1921)
Ghulam Haider Shah (1926, 1927, 1928, 1929, 1936)
Ghulam Hussain Kasim (1920)
Ghulam Muhammad Isran (1920, 1922, 1923, 1926, 1828, 1929, 1935, 1936)
Gokaldas Mewaldas (1920)
Gopaldas Jhamatmal (1920)
H.K Kirpalani (1936)
Haji Abdullah Haroon (1924, 1925, 1926, 1934)
Haji Amir Ali Lahori (1922)
Haji Fazul Muhammad Khan Laghari (1924, 1926, 1928)
Haji Khamir Gul Muhammad (1924)
Haji Khamiso Memon (1926)
Hiranand Santokram Advani(1920)
Igran Ghulam Muhammad (1921)
Jairamdas Daulatram (1926, 1927, 1928, 1929)
Jan Muhammad Khan (1920, 1927, 1928, 1935, 1936, 1937, 1938)
Jaoti Haji Imambux (1920, 1921, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929)
K.B Jan Muhammad Pathan (1924, 1925)
K.B Khair Bux (1920)
K.B Sher Muhammad Bijarani (1920, 1928, 1929, 1936)
Kadirbux Jatoi (1926)
Kaisar Khan Bozdar (1922)
Karam Ali Shah (1920)
Kasim Ghulam Hussain (1921, 1922, 1923)
Kazi Abdul Kayan (1920)
Kesowndas Bhawandas (1920)
Khair Bux Laghari (1920, 1922, 1923)
Khan Sahib Karimbux Jatoi (1924, 1925)
Khuhro (1926, 1927, 1928, 1929, 1935, 1936)
Lalchand Navalrai (1934)
Lokamal Gobin Bux (1920)
M.S Ridley (1936)
Mir Bandeh Ali Khan (1935, 1936)
Mir Haji Allahbad Tayan (1935)
Mir Kasim Khan (1920)
Mir Muhammad Baloach (1927, 1928, 1929)
Muhammad Abid (1920)
Muhammad Abidani (1920)
Muhammad Ayub Khuhro (1924, 1925)
Muhammad Hashim Gazdar (1920, 1935, 1936)
Muhammad Kamal Shah (1920, 1926)
Muhammad Panah (1923, 1926)
Muhammad Panah Dhakha (1922)
Mukhi Jethanand Pritamdas (1920, 1922, 1924, 1925, 1926, 1936)
Murlidhar Jairamdas (1920)
Nabi Bux Shah (1920, 1922)
Naraidas Anandjee (1920)
Noor Muhammad Shaikh (1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929)
Pahlajani P.G (1927, 1928, 1929)
Parmanand Kundanmal (1936)
Pir Rasool Bakhs Shah (1924, 1925)
Prijarani Sher Muhammad (1924, 1925)
Purshotamdas Thankurdas (1922)
Rarchadani Vishindas (1926)
Rasool Bux Shah (1926)
Rohill Khan (1920)
S.B Mir Allahdad (1936)
S.C Shanani (1920)
S.S Talani (1935, 1936)
Shaikh A. Majeed (1934)
Shaikh A. Majeed (1934)
Shaikh Ghulam Hussain (1921, 1922, 1923, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929)
Shamsudeen Khan (1920)
Sir G.H Hidayatullah (1920, 1936)
Sufi Kalander Bux (1920, 1921, 1922)
Syed Ghulam Nabi Shah (1920, 1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1935)
Syed Miran Muhammad Shah (1928, 1929, 1935, 1936)
Syed Muhammad Kamil Shah (1924, 1927, 1928, 1929)
Syed Muhammad Qasim Shah (1926)
Tulsidas Shivandas Tajwani (1920)
Wader Ali Gohar (1920)
Wadhomal Odharam (1921)
Wadhumal Oudharam (1920)
Wali Muhammad (1920)
