ممتاز پٺاڻ
(گل حيات جي ميڙي چونڊيءَ مان)
”انگريز پنهنجي وفادارن کي ڪھڙا لقب القاب ڏيندا ھيا ؟ “
۲۵ مئي ۱۸۴۳ اسان جي تاريخ جو اھو نڀاڳو ڏينهن ھيو جڏھن چارلس نيپيئر سنڌ تي قبضي ڪرڻ کان پوءِ درٻار سڏائي ۽ پنهنجي جاگيرن کي بچائڻ لاءِ سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ مان جاگيردار, وڏيرا ۽ وڏا ماڻھون اچي شامل ٿيا ۽ انگريز سرڪار جي آڻ مڃي سياسي بعيت ڪيائون.
انگريز سمجهي ويا تہ سنڌ جي اپر ڪلاس جي مٿي تي ھٿ رکي کين پنهنجي عوام کان ڇني پنهنجو وفادار بڻائي سگهجي ٿو. ان ڪري سرڪار لقبن ۽ القابن ڏيڻ لونگين ۽ آفرين نامن ڏيڻ جي بارش وسائڻ شروع ڪئي. سرڪار ڪليڪٽر يا ڪمشنر جي آفيس ۾ وڃي ساڻس ملڻ لاءِ ڪن کي ڪرسيءَ تي ويھڻ جا فرمان جاري ڪيا. ڪن کي وري ” جسثس آف پيس“ جو اعزاز ڏئي ” ٻٽو عدالتي نظام“ لاڳو ڪيو. ڪي خانصاحب بڻايا ويا تہ ڪي وري راءِ بھادر ٿيا. سنڌ جي اھڙن سمورن ماڻھن جا نالا ” نيئرس ائنڊ ڊيئرس“ جي عنوان ھيٺ اسان جي ويب سائيٽ تي موجود آھن. ھي ھڪ ڏينهن جو ڪم ڪونهي ان لاءِ بابا سائينءَ پنهنجي جوڀن ۽ جواني جا الائي ڪيترا سال قربان ڪيا ھوندا.
اھا تہ ھئي سنڌ جي سطح تي لقبن ۽القابن ڏيڻ جي صورتحال. پر ھندستان جي سطح تي لقب القاب ڏيڻ جا ڪيترائي قسم ھوندا ھئا. جن منجهان ڪن جو ٿورو جيڪڏھن ھتي ذڪر ڪجي تہ بي جاءِ نہ ٿيندو.
۱.KNIGHTS BACHELORS.
سنڌ ۾ ھي خطاب سرشاھنواز خان ڀٽي کي پھرين جنوري ۱۹۳۰ تي مليو ۽ نواب غيبي خان چانڊئي کي پھرين جنوري ۱۹۴٦ تي مليو.
۲.VENERABLE ORDER OF THE HOSPITAL OF ST.JOHN OF JERUSALEM.
ھي خطاب پنجن قسمن جو ھوندو ھيو. جن کي پنجن گريڊن ۾ ورھايو ويو ھيو. سنڌ منجهان جن ماڻھن کي اھڙو خطاب مليو اھي ھيا: ڊاڪٽر ڀڳوانداس واڌو مل آڏواڻي( ۱۹۴۰) مائي ڪندن ٻائي گوپالداس شاھاڻي( ۱۹۴۴) ۽ فاطما محمدعلي(۱۹۴۴)
3.COMPANION OF THE IMPERIAL SERVICE ORDER.
ھي لقب شايد ڪنهن سنڌي کي ڪونہ مليو.
4.KAISER- 1- HIND GOLD MEDAL.
ھي ايوارڊ بہ شايد ڪنهن سنڌي کي ڪونہ مليو.
5.KAISER- 1- HIND SILVER MEDAL.
سنڌ مان جن سنڌين کي ھي ايوارڊ مليو اھي آھن سرشاھنواز ڀٽو( ۱۹۲۴) .ڀائي چندن مل مولچند (۱۹۳۵). مائي ستي پھلاجاڻي (۱۹۳۸) , ھيرانند ھاسانند ڪيسواڻي(۱۹۳۸). تولارام جھمٽراءِ ڀوڄواڻي(۱۹۳۹). ڊاڪٽر ليلاوتي چيلاڻي(۱۹۴۲) ۽ ڊاڪٽر ڀڳوانداس آڏواڻي(۱۹۴۲),
6.KAISER HIND BRONZE MEDAL.
جن سنڌين کي ھي ميڊل مليو اھي آھن: ڊاڪٽر ھيمنداس روپ چند واڌواڻي(۱۹۳۴),ڊاڪٽر بھار سنگ جڳت سنگ اجواڻي(۱۹۳۴), ھيرانند ھرجسراءِ گدواڻي (۱۹۳۵) , ڪئپٽن عطا محمد شيخ (۱۹۳۵), ڌرمداس دلپتراءِ ڀمڀاڻي(۱۹۳٦) ,منشي منگهنداس ڄيٺانند(۱۹۳۹),ڪيشوداسواڌومل آڏواڻي(۱۹۴۱), خان صاحب تاج محمد عبدالمجيد پٺاڻ(۱۹۴۱), سيٺ خوشي رام درياھڏنومل(۱۹۴۱). وڏيرو امام بخش علي بخش ڳاھو(۱۹۴۱), شرف النساءِ بيگم شعبان (۱۹۴۲) ۽ خان صاحب عبدالحڪيم عبدالحميد (۱۹۴۲).
انهي کان سواءِ انگريزن جي ھند سرڪار باقي جيڪي ٽائيٽل ۽ لقب ڏيندي ھئي انهن جا نالا ھن ريت آھن
.
1.BARONETS, KNIGHTS, MEMBERS, OF ORDERS, ETC,
2.KNIGHTS COMMANDERS.
3.THE MOST DISTINGUISHED ORDER OF SAINT MICHAEL AND SAINT GEORGE.
4.THE MOST EMINENT ORDER OF THE INDIAN EMPIRE.
5.ROYAL VICTORIANORDER.
6.MOST EXC. ORDERS OF THE BRITISH EMPIRE.
پوسٽ جي طويل ٿيڻ جي ڊپ کان مان اھڙن سنڌي ماڻھن جا نالا نہ ٿوڏيان جن کي اھي لقب ۽ القاب مليا. انهن جي معلوت مان ڪوشش ڪري ھڪ الڳ ۾ پوسٽ لکندس.
