ممتاز پٺاڻ
(گل حيات جي ميڙي چونڊيءَ مان)
”پيپلز پارٽيءَ بابت گل حيات ۾ گڏ ڪيل مواد. “
گل حيات افراد يا پارٽين کي خوش ڪرڻ جي لاءِ ڪم ڪونہ ڪندو آھي. اسان جا ڪنهن بہ صورت ۾ ۽ ڪھڙا بہ سياسي مقصد ڪونہ آھن. گل حيات انسٽيٽيوٽ غير سياسي ادارو آھي, جنهن پنهنجي محدود ذريعن ۽ وسيلن سان سنڌ جي تاريخ تي مواد گڏ ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي آھي.
”سنڌ سڀا“ پھرين سماجي ۽ نيم سياسي پارٽي ھئي جيڪا ۱۸۸۲ ۾ ٺھي. ان کان پوءِ انگريزن جي دور ۾ چاليھارو کن سياسي پارٽيون ٺھيون. پر ان جي منشورن , عھديدارن ۽ سرگرمين جو جيترو مواد گل حيات انسٽيٽيوٽ ۾ موجود آھي، اھو اھڙي منظم نموني سان ترتيب ڏنل صورت ۾ ڪنهن وٽ بہ موجود ڪونہ ھوندو. اسان اھو هاڻي پنهنجي ويب سائيٽ تي بہ رکڻ شروع ڪيو آھي ڇو تہ ان جي ڇپائي پنهنجي وس جي ڳالھ ڪانهي پر ويب سائيٽ تي رکڻ سان گھڻا ماڻهون انهي مان فائدو وٺي سگهن ٿا.
اسان نہ فقط انگريزن جي دور جي سياسي پارٽين ۽ سياستدانن جو مواد گڏ ڪيو آھي پر پاڪستاني دور جي سياسي پارٽين جو بہ اھڙي ريت ڏاڍو ترتيب سان مواد گڏ ڪيو آھي. انهن پارٽين مان ٿورن جا جيڪڏهن نالا وٺجن تہ اھي ھن ريت ٿيندا: جيئي سنڌ ۽ ان جا مختلف ڌڙا, سنڌ ترقي پسند پارٽي, عوامي تحريڪ, مسلم ليگ, جي يو آءِ, مسلم ليگ ( فنڪشنل) ,جي يو پي, جماعت اسلامي, ايم ڪيو ايم, نيشنل عوامي پارٽي, جمھوري وطن پارٽي, تحريڪ انصاف, پيپلز پارٽي ۽ پيپلز پارٽي ( ش ڀ).
ھر ڪنهن پارٽيءَ وٽ پنهنجو ”انفرميشن بيورو“ ٿيندو آھي ۽ ھر ڪا سياسي پارٽي پنهنجي ضرورتن مطابق مواد ۽ معلومات گڏ ڪندي آھي. پر عوامي سطح تي تاريخي تحقيق جي تقاضائن مطابق اتي پارٽين جي آفيس ۾ مواد گڏ نہ ڪيو ويندو آھي. گل حيات انسٽيٽيوٽ ڪنهن سياسي پارٽيءَ جي آفيس بڻجڻ جي بدران تاريخ ۽ تحقيق جي تقاضائن مطابق مواد گڏ ڪيو آھي.
پيپلز پارٽيءَ جي نالي سان موجوده پيپلز پارٽيءَ کان اڳ ٽي پارٽيون قائم ٿيون. سڀ کان پهريون سر شاهنواز ڀٽي انگريزن جي دور ۾ “ پيپلز پارٽي“ ٺاهي. پاڪستان جي دور ۾ خان عبدالغفار خان ۽ سائين جي ايم سيد “ پيپلز پارٽي“ ٺاهي. ان کان پوءِ مرڪزي اسيمبليءَ ۾ “ پيپلز پارٽي يا الائنس“ ٺهيو. 30 نومبر 1967 تي موجوده “ پاڪستان پيپلز پارٽي“ شھيد ذوالفقار علي ڀٽي ٺاهي.
لاهور جي جنهن ڪنوينشن ۾ “ پاڪستان پيپلز پارٽي“ ٺاهي وئي، ان ۾ چئن سون ماڻھن شرڪت ڪئي هئي. انهن مان جي. اي. رحيم، عبدالوحيد ڪٽپر، خورشيد حسن مير، شيخ محمد رشيد، حيات محمد شيرپائو، معراج محمد خان، مبشر حسين وغيره جا نالا ذڪر لائق آھن.
1967 کان وٺي شھيد بينظير جي شھادت تائين گل حيات انسٽيٽيوٽ هن پارٽيءَ جي واقعاتي تاريخ پڻ لکي آھي، جيڪا اداري ۾ موجود آهي.
گل حيات هن پارٽيءَ بابت جيڪو مواد گڏ ڪيو آھي، ان جو ٿورو حصو اسان جي ويب سائيٽ www.drpathan.com تي پڻ رکيو ويو آھي. اسان هن پارٽيءَ جو مواد پنجن عنوانن هيٺ رکيو آھي. جيئن: پيپلز پارٽي مرڪز، صوبو سنڌ، پنجاب، بلوچستان ۽ سرحد. پيپلز پارٽي سنڌ جي ڪهڙن شھرن ۽ ڳوٺن ۾ سرگرم رهي؟ ان لاءِ اسان الڳ فائيل رکيو آھي. پيپلز پارٽيءَ جي ذيلي شعبن جهڙوڪ ليڊيز ونگ، ڪلچرل ونگ، اسٽوڊنٽس ونگ، منارٽيز ونگ، ڊاڪٽرس ونگ ۽ ھاري ونگ وغيره تي الڳ الڳ عنوانن هيٺ گل حيات مواد گڏ ڪيو آھي.
پيپلز پارٽيءَ ٻين پارٽين سان گڏجي ايم آر ڊيءَ جي نالي سان ضيا شاهيءَ خلاف ملڪ گير تحريڪ هلائي. انهيءَ تحريڪ ۾ سنڌ بي مثال نموني سان حصو ورتو ۽ جان مال جون قربانيون ڏنيون . انهيءَ تحريڪ تي گل حيات 50 کان مٿي فائيلن تي مشتمل مواد گڏ ڪيو آھي. هن پارٽيءَ اهڙي نموني سان “ لانگ مارچ“ بہ ڪيو. انهيءَ موضوع تي بہ لڳ ڀڳ سمورو مواد گل حيات ۾ موجود آھي.
شھيد ڀٽي ۽ شھيدبينظير جا جيڪي بيان اخبارن ۾ شايع ٿيا، هنن جيڪي تقريرون ڪيون، هنن بابت جيڪو ڪجه اخبارن ۾ ڇپيو، اهو مواد ججهي مقدار ۾ گل حيات ۾ موجود آھي. پيءُ ڌيءُ سنڌ بابت ڪهڙي حڪمت عملي اختيار ڪئي؟ ٻين پارٽين ۽ صوبن سان سندن ڪهڙا ويجها ۽ اختلافي لاڳاپا رهيا؟ انهن موضوعن تي بہ گل حيات۾ مواد موجود آھي.
پيپلز پارٽيءَ ۾ سوين سياستدان آيا ۽ ويا. انهن منجهان مکيہ اڍائي سو اڳواڻن مان هڪ هڪ تي اسان وٽ ضخيم فائيل موجود آھي. هن پارٽيءَ جي بانيءَ پارٽي ٺاهڻ کان اڳ ون-يونٽ خلاف تحريڪ ۾ حصو ورتو. وزير خارجہ جي حيثيت ۾ ملڪي پرڏيهي پاليسي ٺاهي. اقتدار مليس تہ شملا معاهدو ڪيائين ۽ مسلم اڳواڻن جي ڪانفرس ڪوٺايائين. اها ۽ اهڙي معلومات گل حيات ۾ موجود آھي
