(گل حيات جي ميڙي چونڊيءَ مان)
سنڌ، علم ادب ۽ ثقافت جي حوالي سان نھايت سرسبز ڌرتي آھي. ڪو ڏينهن خالي ڪونهي جڏھن ھتي ڪا علمي ادبي ۽ثقافتي سرگرمي نہ ٿيندي ھجي. اسان وٽ ادارا گھٽ آھن،ۡ ۽ جيڪڏھن آھن تہ انهن مان گھڻن کي غير فعاليءَ جي بي پاڙي ول وڪوڙي وئي آھي.ھونئن نہ تہ انهن علمي، ادبي ۽ ثقافتي سرگرمين تي ھفتي ۾ ٻٽي ڪتاب لکي ڇپرائي سگهجن ٿا.پر “اپڻي گھوٽ تہ نشا ٿوين“ ،مصداق ماروئڙن کي پنهنجي مڙسي ڪرڻي پوندي.
گل حيات ادارو شروع کان وٺي ھڪ نعرو ڏنو ۽ ان تي عمل ڪري ڏيکاريو،جيڪو آھي “ ردي ڏيو ۽ تاريخ وٺو“. بابا سائين جڏھن گل حيات قائم ڪيو تہ پھرين ڏينهن کان وٺي اھا ڪوشش ڪئي وئي تہ جيئن ۽ جتان ڪو تاريخي اھميت وارو مواد ملي تہ انهي کي حاصل ڪري رکيو وڃي. جڏھن بابا سائين ڪراچي ۾ ليڪچرار ھيو تہ انهي زماني ۾ پاڪستان ٽيليوزن جو سينٽر ڪراچي ۾ کليو.بابا سائين شروعاتي ڏينهن ۾ “ ٽاڪ شوز“ مھمان طور شرڪتون ڪيون ۽ پوءِ “ اونداھيءَ جا اولڙا“ نالي ھڪ ڊرامو لکيو جيڪو پسند ڪيو ويو ھو ۽ ڪجه دفعا ٻيھر بہ ڏيکاريو ويو ھو. ٽي وي ڊرامن جي حوالي سان بابا سائين ھڪ نئون تجربو ھي ڪيو جو بنان ڊائلاگ جي اڌ ڪلاڪ جو ھڪ ڊرامو لکيائين جنهن جو مسودو ڪنهن پروڊيوسر کان ھيٺ مٿي ٿي ويو.
بابا سائين جڏھن ٽي وي تي ويندو ھيو تہ عبدالڪريم بلوچ، ممتاز مرزا، بيدل مسرور ۽ محمد بخش سميجو اتي ملازمت ڪندا ھئا. بابا سائين جون سانڻن ڪچھريون ٿيون ۽ کين اھو ٻڌائيندو ۽ صلاحون ڏيندو ھيو تہ ٽي وي جي سمورن پروگرامن جون سي ڊيون ٺاھيون وڃن ۽ جيڪي مسودا“ ڊراما اسڪرپٽ“ جي صورت ۾ اداڪارن کي ورھائي ڏنا وڃن ٿا، انهن جون ڪاپيون ٽي وي جي لائبريري ۾ محفوظ ڪيون وڃن.
بابا سائين اچي گل حيات ٺاھيو ۽ ان کان پوءِ جڏھن بہ ڪراچي ويندو ھو تہ مختلف پروڊيوسرن سان ملي ساڳي ڳالھ ورجائيندو ھيو.بيدل مسرور نہ رڳو بھترين راڳي آھي پر ھن ۾ سنڌ دوستئ ۽ ادب دوستئ جو رنگ پڻ نظر ايندو آھي.کيس بابا سائين جون صلاحون ۽ گذارشون پسند آيون ۽ ھن جي ڪوششن ۽ ٻين پروڊيوسرن جي سھڪار سان اسان ڪجه ٽي وي ڊرامن جا اسڪرپٽس حاصل ڪري ورتا ۽ اھي گل حيات ۾ موجود آھن. وڌيڪ ڳالھ ڪرڻ کان اڳ آئون مناسب ٿو سمجهان تہ گل حيات ۾ موجود ٽي ڊرامن جي اسڪرپٽس جو وچور پڙھندڙن اڳيان پيش ڪريان. پر ھي ٻڌائيندو ھلان تہ اڄوڪي پوسٽ ۾ جيڪا تصوير ڏني اٿم، اھا گل حيات ۾ موجود اسڪرپٽس مان کنئين اٿم. جيڪي اسان وٽ ٽي وي ڊرامن جا اسڪرپٽس پيا آھن، انهن مان ڪي اڻ پورا آھن تہ ڪي وري پورا آھن. اچو لسٽ ملاحظہ ڪريو: 1.“دل جي دنيا( امر جليل) 2. “ جيون سارو سور“ ( نثار آگاڻي) 3. “ معمو“ ( مھہ جبي بينا مسرور) 4. “ ريشمي ڄار“ ( منير چانڊيو) 5. “ ڪاڪ محل“ ( شمشيرالحيدري) 6.“ سچ“ ( ڪيھر شوڪت ) 7.“ فرمانبردار“ ( امر جليل) 8 .“ سچائي جوعڪس“ ( ممتاز مرزا) 9 . “ چانس“ ( امداد حسيني) 10.“ نصيب“ ( شاھنواز سوڍر) 11. “ جيون ڪائي ڇولي“ ( فدا حسين) 12. “ انٽرويو“ ( قمر شھباز) 13.“ قلم نمبر“( يار محمد شاھہ ) 14.“ باک“ ( شوڪت حسين شورو) 15.“ ناٽڪ رنگ“( نثار آگاڻي) 16. جيئري پيڙا“( پيشڪش محمد بخش سميجو) 17. “ پڇتاءُ“ ( انور جوکيو) ۽ 18. “ پاڙي ناھ پروڙ“ ( سليم جمالي“ .
ريڊيو،ٽي وي ۽ اخبار سنڌ جي ٻوليءَ، علم ادب،ثقافت ۽ تاريخي مواد جا بنيادي مرڪز آھن.ريڊيو ۽ ٽي وي تي ڪيترائي فنڪار ۽ صداڪار پنهنجا جوھر ڏيکارن ٿا ڊراما ٻنهي ھنڌن تان نشر ٿين ٿا. مرحوم ممتاز مرزا “ ھڪ رات “ جي عنوان سان ڪن ڊرامن کي محفوظ ڪيو ۽ ڪوثر ٻرڙي وري “فن ۽ فنڪار“ ڪتاب لکي ڪيترن فنڪارن کي تاريخ جي ورقن ۾ محفوظ ڪري ڇڏيو . ريڊيو ۽ ٽي وي تي جيڪي اسڪرپٽس پڙھيا وڃن ٿا انهن کي اھي ئي ادارا سھيڙي ڪتابي صورت ۾ ڇپرائي سگهن ٿا.اھڙي ريت اخبارن ۾ روزانو ڏاڍو اھم ۽ قيمتي مواد شايع ٿئي ٿو جنهن جي چونڊ ڪري ڪتابي صورت ۾ ڇپرائي سگهجي ٿو. اھو ڪم اخبارن وارا پاڻ ئي ڪري سگهن ٿا ڇو تہ اھڙيون روايتون سنڌ جي تاريخ ۾ موجود آھن .پرمانند ميوارام پنهنجي اخبار “جوت“ مان مضمون چونڊي “ گل ڦل “ نالي ڪتاب جي صورت ۾ ڇپرايا.اھڙي طرح “ ھيري جون ڪڻيون“ ساڌو ھيرانند جي لکڻين جو مجموعو آھي جيڪي اڳ ۾ اخبار ۾ ڇپيون.
اسان کان جيڪو پڳو آھي انهي مطابق مواد ۽ معلومات کي گڏ ڪيو آھي.پر گوڏن ھيٺان لڪائي نہ رکيو آھي.مون جو ھي سلسلو شروع ڪيو آھي ان جو اھم مقصد ۽ مطلب بہ ھيءُآھي تہ گل حيات جي ميڙي چونڊي کان مان سڄڻن کي واقف ڪندو رھان.( ممتاز پٺاڻ)
