گرميءَ جي گرم سياست جو روحاني راز
ڊاڪٽر در محمد پٺاڻ
چوندا آهن ته ”ويچاري اڳ ئي ويٺي هئي رُٺي. پوءِ جو پيڪن جو نياپو آيس ته روئي پئي“. انهيءَ مصداق سنڌ جي راڻي ۽ گاديءَ واري شهر ڪراچيءَ تي هڪ ٻئي پٺيان ڏانئڻ جون اکيون تير بڻجي ان جي سيني ۾ کپنديون وڃن ٿيون ۽ هاڻي ڪراچيءَ ۾ ڪراچيءَ وارن کي روئڻ کانسواءِ ٻيو ڪجهه نصيب ئي نه ٿو ٿئي.
اصل جهيڙو ڪراچيءَ جي حاڪميت تي آهي، بين الاقوامي سياسي تناظر ۾ به هن شهر تي ٻين ملڪن جون به نظرون آهن جيڪي ٽانڊي ڪاڻ آيا، سي به هاڻي بورچي بڻجي گهر کي ئي نظر ۾ رکيون ويٺا آهن. انهيءَ پس منظر ۾ دهشت گردن جون لوڌيون هلاڪي هن شهر تائين آڻڻ ۽ ان کانپوءِ گهڻ-مقصدي آپريشن جي شروعات به سنڌ جي سياسي ۽ اقتداري وايو منڊل ۾ وڏين تبديلين آڻڻ جي ابتدا برابر آهن. سنڌ جي راڻي شهر تي گرميءَ جي گرم سياست به انهيءَ ۽ اهڙيءَ يلغار جو نتيجو آهي.
رمضان جو مهينو، جت رات جو به ڪانءَ جي اک نڪري ۽ گرميءَ جو اهڙو عالم، اتي بجليءَ جو ڪلاڪن جا ڪلاڪ بند ٿيڻ هڪ سوچيل سمجھيل سياسي فڪر ۽ مقصد جو نتيجو آهي. ڪي سياڻا ۽ سپورنج انهيءَ جي ڏور ڏسي وڃي ڪالاباغ ڊيم سان ڳالهين کي ملائن ٿا. ائين ٿو لڳي، ڄڻ ڪالا باغ ڊيم ٺاهڻ جو اڻ-سڌيءَ طرح جواز ڳولهيو پيو وڃي. سياسي ۽ اقتصادي بنيادن تي ڪالاباغ ڊيم جي عشاقن ۽ پروانن کي شڪست ملي ته پوءِ هڪ سرد جنگ، بلڪه نفسياتي جنگ جو آغاز ڪيو ويو ۽ حالتن کي اهڙو رخ ڏنو ويو ته جيئن سنڌ جي وڏي ۽ گاديءَ جي شهر جا ماڻهو قرآن مٿي تي کڻي گهٽين ۾ نڪري اچي چون ته ڪالاباغ ڊيم ٺاهيو ۽ ماڻهن کي بجلي پهچائي سک جو ساهه کڻڻ ڏيو. اسان جي بدنصيبي اها آهي ته سالن کان ڪا به حڪومت بجليءَ جو بحران ختم نه ڪري سگهي آهي. انهيءَ کي ڪالاباغ ڊيم سان انهيءَ وقت شد ۽ مد سان مشروط ڪيو ويندو آهي. جڏهن مرڪز ۾ اسان جي وڏن ڀائرن جي حڪومت هوندي آهي. اسان جي بدنصيبين جو قصو اتي پورو نه ٿو ٿئي، پر انهن ڦٽن تي لوڻ مرچ خانداني ۽ گهراڻن واري سياست وجھندي رهي ٿي. چيو ته ائين وڃي ٿو ته ملڪ ۾ جمهوريت آهي ۽ عوامي نمائندن جي حڪومت آهي، پر حقيقت ۾ سياست ۽ اقتدار تي جهڙيءَ ريت خاندانن جو قبضو آهي، ان مان باشعور ماڻهن کي جمهوريت جي خوشبوءِ بدران بادشاهي نظام جي بدبوءِ ئي محسوس ٿئي ٿي. ذوالفقار علي ڀُٽي پنهنجي دور ۾ سرمايه دارن جي ويهن گهراڻن کي نڪ ۾ دم ڏنو هو ۽ هاڻي چند خاندان سياسي حوالن سان سموري ملڪ جي ماڻهن کي نڪ ۾ دم ڏئي چُڪا آهن. ملڪ جو چرخو انهن ئي خاندانن جي مفادن جي تحفظ، اک ٻوٽ راند کيڏڻ، سياست يا اقتدار بچائڻ ڦرڻ جي چئوگرد هلي ٿو. ملڪي ايجنڊا ۽ عوامي مفاد جو ڪٿي اتو پتو ئي نه ٿو پوي.
اڄ ڪلهه سنڌ ۽ ان جي گاديءَ وارو شهر انهن ئي چند گهراڻن جي گڏيل مفادن جي تصادم ۽ سياسي سبقت حاصل ڪرڻ لاءِ جنگ جو ميدان بڻجي ويا آهن. نڌڻڪي سنڌ جي سياسي وارثيءَ ۽ مالڪيءَ جي جنگ آهي، جنهن ۾ متضاد قوتون هڪ ٻئي خلاف سندرا ٻڌي بيٺيون آهن. في الحال لڳي ائين ٿو ته شهر مان ايم ڪيو ايم ۽ باقي سنڌ مان پي پيءَ جي سياسي اثر واري سج کي لاهڻ جاجتن جاري آهن. هڪ پارٽي دهشت گردي جي نالي ۾ ۽ ٻي پارٽي ڪرپشن جي نالي ۾ پنهنجي واريءَ جي ڪوٽن کي ڊهندي محسوس ڪري رهيون آهن.
انهيءَ صورتحال ۾ عام سنڌ واسيءَ جي تماشبين واري حيثيت ۽ مقامي سياسي قيادت جي کوکلائپ، پيدا ٿيندڙ خال کي ڀرڻ لاءِ تيار نظر نه ٿيون اچن ۽ ڊپ آهي ته سندن پيرن هيٺان سياسي زمين کسڪي وڃي. سنڌ ۾جيڪو سياسي دنگل هلي رهيو آهي ۽ سخت گرمين ۾ جيڪا گرم سياسي جھولو بڻجي ڪپڙا به ساڙڻ لڳي آهي، اسان جيڪڏهن هوش کان ڪم نه ورتو ته اها اسان جا ڪيترا سياسي خواب به ساڙي رک ڪري ڇڏيندي..
