1927ع

لاڙڪاڻي جي بااثر هندن هڪ مسلمان عورت کي هر کائي هندو بنايو، عورت کي ٽي ٻار هئا، سندس وارثن ڪورٽ جا در کڙڪايا ته جيئن ٻار وٺي سگهن، ليڪن لاڙڪاڻي جي ڊسٽرڪٽ مئجسٽريٽ اها گهر رد ڪئي، نتيجي ۾ لاڙڪاڻي ۾ هندومسلم فساد ٿيا، لاڙڪاڻي مان 38 مسلمانن کي گرفتار ڪري 15 ڄڻن تي قلم 369 انڊين پينل ڪوڊ هيٺ ڪيس هلايو.

اها باهه اڃا وساڻي ئي ڪو نه هئي ته عبدالله کوکر ۽ دلاور ماڇيءَ جي ٻارن کي زوريءَ هندو بڻايو ويو، ان وقت لاڙڪاڻي جا بااختيار عملدار هندو هئا ۽ مسلمانن انهن جي غير جانبداريءَ تي اعتراض واريا، حالتون وڌيڪ خراب ٿي ويون ۽ وري هندو مسلم هنگامن جي باهه ٻري پئي.

8 جنوري 1927ع

سنڌ جي ڪمشنر ڊبليو ايف هڊسن ڪراچيءَ ۾ ”رام گوپال مهوٽا هندو جيمخاني“ کولڻ واري رسم ادا ڪئي.

11 جنوري 1927ع

مخدوم نوح عليه رحمت جي درگاهه جي سجاده نشين مخدوم ميان امين محمد جي فرزند، ميان ظهير الدين عرف ميان پروڄام وفات ڪئي.

24 جنوري 1927ع

عبدالحي ولد مولانا محمد قاسم مارفاڻي چانڊيو، تعلقي قمبر جي ڳوٺ ڊرگهه سومر خان چانڊيي ۾ ڄائو، هن اڳتي هلي تعليم ۽ علم ادب جي دنيا ۾ نالو ڪمايو ۽ مولوي ۽ پروفيسر جي حيثيت ماڻي، هن ئي قمبر شهر ۾ شاهه لطيف ڪاليج قائم ڪيو، جيڪو 1972ع ۾ سرڪار پنهنجي تحويل ۾ ورتو.

2 فيبروري 1927ع

ڪراچي ميونسپل ڪارپوريشن پنهنجي هڪ ٺهراءُ ذريعي هند سرڪار طرفان چين ڏانهن فوج موڪلڻ واري قدم تي پنهنجي ڳڻتي جو اظهار ڪيو.

9 فيبروري 1927ع

ڪميونسٽ اڳواڻ مسٽر سڪلات والا ڪراچيءَ آيو، هن مختلف تنظيمن ۽ تنظيمي اڳواڻن ۽ سياستدانن سان ملاقات ڪئي، ڪراچي ميونسپل ڪارپوريشن کيس آجياڻو ڏنو ۽ ان موقعي تي سپاس نامو پڻ ڏنو.

9 فيبروري 1927ع

پير مٺل شاهه جي صدارت هيٺ لاڙڪاڻي ۾ مذهبي جلسو ٿيو، جنهن ۾ ”ويدن“ جي مذهبي، تاريخي ۽ مستند حيثيت تي خيالن جو اظهار ڪيو ويو، ٻئي ڏينهن تي هندن جوابي جلسو ڪيو ۽ ان لاءِ پڌرو ڪيو ويو ته جلسي جي آخر ۾ ويدن تي اعتراض ڪندڙ مسلمانن کي جواب ڏنا ويندا، ان ڪري انهيءَ جلسي ۾ مولانا دهلوي، مولانا وفائي، مولانا چشتي، سيٺ خدا داد خان، نظر علي آغا ۽ سوين مسلمان الله اڪبر جا نعرا هڻندا شريڪ ٿيا ۽ ويدن بابت اعتراض ڪندڙ مسلمانن کي آرين جواب ڪو نه ڏنا، ساري رات جلسو هليو، ٽي ڏينهن جمعي هجڻ لري مسلمانن گهاڙ ڀڪ تي نماز پڙهي، ائين آرين ۽ مسلمانن جو ويدن بابت مناظرو 9 فيبروري کان 11 فيبروري تائين هليو.

11 فيبروري 1927ع

ساڌ ٻيلي جي مهنت صاحب ”هندو سڀا سکر“ جي صدر ويرومل بيگراج، ڊاڪٽر چوئٿرام ۽ ٻين اڳواڻن جي صحيح سان ڳوٺ چڄڙا، تعلقي قمبر ۾ تازو ملسمان ٿيل شيخ محمد رمضان ڏي خط لکيو ويو ته اوهان کي مسلمانن برغلائي اسلام قبول ڪرايو آهي، پر اوهان سندن ڦهلايل ڄار ۾ نه ڦاسجو، ڇو ته اوهان گئوٻڪشن جي ور چڙهي گئو ريکا ڌرم نه ٿا ڇڏي سگهو، اوهان هندو وير آهيو.

هن خط جو جواب شيخ محمد رمضان سنجوگيءَ ڏنو، خط ۽ ان جو جواب اخبارن ۾ شايع ٿيو، جيڪو مواد گل حيات ۾ موجود آهي، شيخ محمد رمضان پنهنجي خط جي آخر ۾ لکيو آهي ته مهرباني ڪري اسنا ڏي وري اهڙا خط نه موڪليندا ۽ هر هر ستائڻ اوهان کي واجب نه آهي، ڇو ته اسان اسلام جا سهڻا سخن ڏسي وڏي دل جي خوشيءَ سان اسلام جا عاشق صادق بڻجي ويا آهيون.

30 مارچ 1927ع

لاڙڪاڻي شهر ۾ هندو مسلم فساد ٿيو، جهيڙو هڪ مسلمان عورت جي هندو ٿيڻ تي شروع ٿيو، هوءَ پاڻ ته هندو ٿي، پر ٻار به پنهنجي قبضي ۾ رکيائين، انهيءَ ڏينهن تي لاڙڪاڻي جي ”هندو پنچائت“ ۽ ”هندو سڀا“ ڪراچيءَ پنهنجي اڳواڻن سان رابطو قائم ڪيو، نتيجي ۾ هرچندراءِ وشنداس جي اڳواڻيءَ هيٺ پرنسپال شاهاڻي، آرببي شيوارام، سيٺ لوڪومل، سيٺ ايسرداس، سيٺ حڪومتراءِ ۽ پنها وفد جي صورت ۾ ڪمشنر سان مليا، ان کان هڪ ”هندو سڀا“ جي گڏجاڻي ٿي.

2 اپريل 1927ع

لاڙڪاڻي جي فسادن سبب بمبئي ۾ رهندڙ سنڌي هندو واپارين جيرامداس دولترام جي اڳواڻيءَ هيٺ هوم ميمبر سان ملاقات ڪري کيس لاڙڪاڻي پئنچائت ۽ هندو سڀا طرفان موڪليل ڳڻتيءَ جوڳن اطلاعن کان آگاهه ڪيو، وفد سرڪار تي زور ڀريو ته 4 اپريل تي عيد ٿيندي ۽ ان موقعي تي هندن جي جان مال کي خطرو آهي، ان ڪري لاڙڪاڻي ۾ امن امان رکڻ لاءِ ملٽري موڪلي وڃي.

5 اپريل 1927ع

رمضان شريف جي عيد جي ٻئي ڏينهن تي لاڙڪاڻي جي هندن هڙتال ڪئي، اهو هندن طرفان سرڪار تي دٻاءُ وجهڻ جي سلسلي وارو عمل هئو، هن کان اڳ سندن اڳواڻ ڪراچيءَ ۾ ڪمشنر سان ۽ بمبئي ۾ هوم ميمبر سان ملي چڪا هئا، سرڪار دٻاءُ ۾ اچي ستر مسلمانن تي ڦرلٽ جو ڪيس داخل ڪيو.

10 اپريل 1927ع

لاڙڪاڻي ۾ 83 مسلمانن تي لاڙڪاڻي جي اسپيشل فرسٽ ڪلاس مئجسٽريٽ جي ايڇ آغا وٽ ڪيس هليو، انهيءَ صورتحال کي نظر ۾ رکندي لاڙڪاڻي جي مسلمانن پنهنجي هم مذهب قيدين لاءِ هڪ لک روپين جي چندي گڏ ڪرڻ جو آغا ڪيو، هن ڪيس ۾ مسلمانن جي وڪالت عبدالرحمان ۽ لاڙڪاڻي واسي وڪيل پيرزادي ڪئي.

17 اپريل 1927ع

”دي سنڌ هندو ايسوسئيشن“ پنهنجي گڏجاڻي ۾ سنڌ جي بمبئي کان عليحدگي کي سنڌ جي مفادن خلاف قرار ڏنو.

29 اپريل 1927ع

مولوي حڪيم حاجي صديق مورائي جي صدارت هيٺ نواب شاهه ۾ مسلمانن جو جلسو ٿيو، جنهن ۾ سنڌ ۾ هندو برادريءَ طرفان هندو مسلم فسادن کي هوا ڏيڻ واري حڪمت عمليءَ تي افسوس جو اظهار ڪيو ويو ۽ ان سلسلي ۾ ڪجهه ٺهراءُ پاس ڪيا ويا، جيڪي گل حيات ۾ محفوظ آهن، لاڙڪاڻي جي هندو مسلم فسادن تي هي ٺهراءُ پاس ڪيو ويو: ” هي جلسو لاڙڪاڻي جي هندن جي روش تي نفرت جو اظهار ڪري ٿو ۽ مظلوم مسلمانن سان نهايت همدرديءَ جو اظهار ڪري ٿو، ان سان گڏ مسٽر محمد هاشم لاڙڪاڻي جي ڊپٽي ڪليڪٽر جي بي قاعده هلت کي به نفرت جي نگاهه سان ڏسي ٿو ۽ ڪمشنر سنڌ کي استدعا ٿو ڪري ته انهن مسلمانن ٻارن کي جيڪي هندن جي قبضي ۾ آهن جلد ۾ جلد آزاد ڪرائي کلي ڪورٽ ۾ حاضر ڪرائي، هي اجلاس لاڙڪاڻي جي مظلوم مسلمانن کي هر جائز مدد ڏيڻ جو يقين ٿو ڏياري.

1 مئي 1927ع

سکر ۾ لالا لڄپتراءِ جي صدارت هيٺ ”صوبه سنڌ هندو سميلن“ ٿيو، جنهن ۾ سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ مان پنج هزار وفد شريڪ ٿيا، هن سميلن ۾ سنڌي هندن جي ڌرمي، سماجي ۽ سياسي مسئلن تي ويچار ڪيو ويو ۽ سنڌ جي بمبئي کان عليحدگي واري تحريڪ جي مخالفت ڪئي وئي.

6 مئي 1927ع

سنڌ جي ڪمشنر هڊسن ڪراچيءَ ۾ مسلمانن جي ٻئي نمبر جيمخاني ”دي ڪراچي مسلم جيمخانه“ جو افتتاح ڪيو، ڪراچيءَ ۾ پهريون مسلمانن جو جيمخانو بوهرن قائم ڪيو هو، جيڪو 1900ع ۾ قائم ٿيو، هن نئين جيمخاني تي 30 هزار 9 سئو 27 رپيا خرچ آيو هو، جن عمارت جي تعمير لاءِ مالي سهائتا ڪئي، انهن مان حاجي عبدالله هارون، غلام علي ڇاڳلا، يوسف علي علوي، آغا عبدالغفور، عثمان صالح محمد، طيف علي مانڊي والا، غلام علي مانڊيوالا ۽ ڪي بي عبدالستار جا نالا ذڪر لائق آهن. 

29 مئي 1927ع

حيدرآباد ۾ ”سنڌ پراونشل هندوسڀا“ جي گڏجاڻي ٿي، جنهن ۾ سنڌ جي بمبئي کان عليحدگيءَ جي حوالي سان ڪانگريس جي حڪمت عملي ۽ تازو پاس ڪيل ٺهراءُ جو جائزو ورتو ويو، هن گڏجاڻيءَ ۾ اهو طئي ڪيو ويو ته سنڌ جي بمبئي کان عليحدگي واري تحريڪ جي هر ممڪن مخالفت ڪئي ويندي.

31 مئي 1927ع

سر ماٽيگو ويب جي صدارت هيٺ فريئرهال ڪراچيءَ ۾ فطرتي نظارن جي شوقينن جي گڏجاڻي ٿي، جنهن ۾ ”سنڌ نيچرل هسٽري سوسائٽي“ ٺاهڻ جو فيصلو ڪيو ويو، انهيءَ ئي ڏينهن تي 38 ماڻهو هن جماعت جا ميمبر ٿيا.

1 جون 1927ع

نامياري شاعر، اديب ۽ مولوي عطا محمد مهيسرائي جي وفات ٿي، سندس اصل ذات ڪلهوڙا هئي، پر ڪوٽ لال بخش مهيسر ۾ رهڻ ڪري مهيسرائي سڏجڻ لڳا، سندس والد مولوي گل محمد، اديب ۽ شاعر هو، مولوي عطا محمد ”عطا“ هڪ ئي وقت تي سنڌي، سرائيڪي، اردو ۽ فارسيءَ ۾ شعر چيو.

9 جون 1927ع

ڀڳوتي پي چاندناڻي، شڪارپور ۾ ڄائي، ڦوهه جوانيءَ تي پهتي ته هندستان جو ورهاڱو ٿيو، ان ڪري کيس پنهنجي وطن جا وڻ چڏي ڀارت لڏڻو پيو، کيس اتي پنگتي ۽ ڌرمي ليکڪا جي حيثيت ملي.

11 جون 1927ع

نامياري سياستدان ۽ سنڌ جي بمبئي کان عليحدگيءَ واري ضرورت ۽ تصور جي سڀ کان پهريون ڳالهه ڪندڙ سيٺ هرچندراءِ وشنداس ”دي هندو“ اخبار کي انٽرويو ڏيندي انهيءَ ڳالهه کي ورجايو ته سنڌ جي بمبئي کان عليحدگي واري تحريڪ جي هر قيمت تي مخالفت ڪئي ويندي.

19 جون 1927ع

سنڌ ڪانگريس طرفان ڊي سي داس جي ورسي ملهائي وئي، وڏن شهرن ۾ انهيءَ حوالي سان گڏجاڻيون ٿيون ۽ ڊي سي داس جي سياسي خدمتن ۽ شخصيت تي روشني وڌي.

20 جون 1927ع

سيٺ هرچندراءِ پنهنجي رهائشگاهه تي ڪراچيءَ جي مکيه رهواسين کي سڏيايو ۽ انهيءَ ميڙاڪي ۾ پريس کي بيان جاري ڪري پنهنجي ڳڻتي ۽ احتجاج رڪارڊ ڪرايو ته سنڌ کي ڪنهن به صورت ۾ بمبئي کان الڳ نه ڪيو وڃي، هن ميڙاڪي ۾ عوامي ميڙ سڏائڻ جو به فيصلو ڪيو ويو.

25 جون 1927ع

سيٺ هرچندراءِ جي صدارت هيٺ ڪراچيءَ جي خالق ڏني هال ۾ هندن جو ميڙاڪو ٿيو، جنهن ۾ سنڌ کي بمبئي کان الڳ ڪرڻ واري تحريڪ جي شديد لفظن ۾ مخالفت ڪئي وئي.

29 جون 1927ع

سنڌ جي هندن طرفان بيان جاري ٿيو، جنهن ۾ سنڌ جي بمبئي کان عليحدگي واري تحريڪ ۽ ڪوششن جي شديد لفظن ۾ مخالفت ڪئي وئي.

10 آگسٽ 1927ع

”سنڌ نيچرل هسٽري سوسائٽي“ جي جنرل باڊيءَ جي گڏجاڻي ڪراچي ۾ ٿي، جنهن ۾ هيٺين ريت جماعت جا عهديدار چونڊيا ويا.

صدر: ڊبليو. ايف. هڊسن، سنڌ جو ڪمشنر.

مئنيجنگ ڪاميٽي: نائب صدر: روپچند ٻيلارام، سنڌ جو ايڊيشنل جڊيشلڪمشنر،

نائب صدر: سي ايس سي هيرسن، چيف انجنيئر لائڊ بئراج،

اعزازي سيڪريٽري: اي اي فلين سي چئٽرجي.

اعزازي خزانچي: هاسنگ ايڇ آڏواڻي.

باقي ميمبر: ڪئپٽن چارلس وليمس، جي ايم ايس ڪلبرٽسن، سهراب ڪئٽرڪ،م واءِ وي پال، مسز هومي مهتا، مس ڊبليو اي والٽرس.

11 آڪٽوبر 1927ع

بمبئي ليجسليٽو ڪائونسل جي اجلاس ۾ ٻڌايو ويو ته بمبئي ليجسليٽو ڪائونسل جي چونڊن ۾ سنڌ مان مسلمان ووٽرن جو تعداد 60838 ۽ غير مسلم ووٽرن جو تعداد 87087 آهي، ضلعي لاڙڪاڻي جا مسلمان ووٽر 9080 آهن ۽ غير مسلم ووٽر 3373 آهن، هندن ۽ مسلمان ووٽرن جو اهو تعداد تڏهن جو آهي، جڏهن بوبڪ ۽ سيوهڻ، لاڙڪاڻي ۾ هئا، انهيءَ سال لاڙڪاڻي ميونسپل ايريا ۾ 754 مسلمان ۽ 1565 غير مسلم، قمبر ميونسپل ايريا ۾ 281 مسلمان ۽ 467 هندو ۽ رتيديري ميونسپل ايريا ۾ 288 مسلمان ۽ 541 هندو ووٽر هئا، جيڪي بمبئي ليجسليٽو ڪائونسل لاءِ پنهنجا اميدوار چونڊيندا هئا.

27 آڪٽوبر 1927ع

منوهر چتارام بجلاڻي ”داس طالب“ لاڙڪاڻي ۾ ڄائو، 1947ع جي ورهاڱي کان پوءِ لڏي وڃي بمبئي ۾ ويٺو، سندس شمار مشهور شاعرن ۽ نقادن، سنيگتڪارن، اداڪارن ۽ هدايتڪارن ۾ ٿئي ٿو، ان کان سواءِ صحافي به ٿي رهيو آهي، سندس لکيل ڪتابن مان ”چيخ“ (1954)، ”سنڌيءَ جو خون“ (1955)، ”اڌين“ (1959)، ”وندنا“ (1961) ۽ ”پهريون پيار“ (1963) ذڪر لائق آهن.

23 نومبر 1927ع

سنڌ جي ڪمشنر مشٽر ڊبليو ايف هڊسن جي صدارت هيٺ ”سنڌ نيچرل هسٽري سوسائٽي“ جو افتتاحي اجلاس ٿيو،  هي اجلاس فريئر هال ڪراچي ۾ منعقد ٿيو.

1 ڊسمبر 1927ع

سکر مان هفتيوار ”هندو ڌرم“ نالي اخبار شايع ٿي، جيڪا ٻه سال هلي بند ٿي وئي، شروعات ۾ نيچلداس گلاڻي ان جو ايڊيٽر ٿيو، پوءِ پنڊت سوديشور شرما ۽ پنڊت طوطا رام شرما به ان جا ايڊيٽر ٿيا، سکر جي ”آنچل پريس“ مان ڇپجندڙ هن اخبار هندو ازم جو ڀرپور پرچار ڪيو.

2 ڊسمبر 1927ع

آرتمل کٽڻمل پنجابي جي ايڊيٽريءَ ۾ آريا سماج جي ترجمان هفتيوار ”سکر گزيٽ“ سکر مان جاري ٿي، جيڪا ٽن سالن کان پوءِ بند ٿي وئي، هيءَ اخبار ”سکر پرنٽنگ پريس“ ۾ ڇپبي هئي.

15 ڊسمبر 1927ع

ڳوٺ صاحب خان ڳورڙ تعلقي قمبر ۾ فيض محمد ولد علي مراد کرل جي ولادت ٿي، جنهن سڄي ڄمار تعليم جي اوسر لاءِ پاڻ پتوڙيو، پاڻ استاد ٿي رهيو ۽ شهدادڪوٽ ۾ اسڪول کوليائين، هن سماجي ورڪر ۽ استاد، اديب ۽ شاعر 1996ع ۾ وفات ڪئي، شاعريءَ ۾ فيض درياءُ تخلص ڪم آڻيندو هو.